Phẫu thuật gây mê có thể làm tổn thương trí não

10:46, 31/03/2017

Các nhà khoa học lo ngại rằng, phẫu thuật liên quan đến dùng thuốc mê có thể làm tổn thương đến khả năng trí tuệ của người do não bị đói oxy.

Các nhà khoa học lo ngại rằng, phẫu thuật liên quan đến dùng thuốc mê có thể làm tổn thương đến khả năng trí tuệ của người do não bị đói oxy.

Nghiên cứu này của trường Đại học London và Đại học College London, được đăng trên tạp chí PLOS One.

Trên thực tế, có tới 1/5 số người bị hypoxia (tình trạng thiếu oxy trong quá trình chuyển hóa của cơ thể hoặc không đủ lượng oxy cho các tế bào) sau khi phẫu thuật có thể dẫn đến các triệu chứng như thở khò khè, nhầm lẫn, huyết áp cao và thậm chí suy tim và tử vong. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy, tình trạng này cũng có thể có tác động đáng kể đến chức năng não, với hiệu quả kéo dài ít nhất 11 ngày sau khi thiếu oxy.

Dính đến mổ, có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức, ít nhất là tạm thời - Ảnh: Christopher Furlong Getty.
Dính đến mổ, có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức, ít nhất là tạm thời - Ảnh: Christopher Furlong Getty.

Nghiên cứu mang tính bước ngoặt có sự trợ giúp của 198 nhà leo núi khi họ lên đỉnh Everest, nơi chỉ có 1/3 lượng oxy so với mức nước biển. Lý do nhóm khoa học nhờ đến các nhà leo núi để nghiên cứu tác động của tình trạng thiếu oxy là để không vi phạm đạo đức khi phải lấy đi lượng oxy đủ của các mẫu trong các thử nghiệm.

Những người tham gia phải làm một loạt các bài kiểm tra thần kinh học đánh giá trí nhớ, ngôn ngữ, sự chú ý và chức năng điều hành của não (executive functioning). Những bảng này sử dụng đánh giá chuẩn và thường được sử dụng trong các nghiên cứu lâm sàng.

Người tham gia thực hiện bảng đánh giá khi họ đang ở ngang mực nước biển London, 11.400ft (3.500m) tại Namche Bazaar, Nepal, tại 17.000ft (5.300m) ở Everest Base Camp và khi họ trở về 4200ft (1.300m) tại Kathmandu. Kết quả kiểm tra của nhóm này cũng được so sánh với nhóm đối chứng.

Mức độ thiếu oxy mà những người leo núi Everest gặp phải tương tự như khi bệnh nhân bị hypoxia (ở trạng thái thiếu oxy) - Ảnh: Daniel Prudek.
Mức độ thiếu oxy mà những người leo núi Everest gặp phải tương tự như khi bệnh nhân bị hypoxia (ở trạng thái thiếu oxy) - Ảnh: Daniel Prudek.

Mức độ thiếu oxy mà những người leo núi Everest gặp phải tương tự như khi bệnh nhân bị hypoxia (ở trạng thái thiếu oxy) - Ảnh: Daniel Prudek.

Các nhà khoa học đã rút ra được rằng, việc thiếu oxy như vậy làm giảm đáng kể nhận thức sau khi các nhà leo núi rời khỏi đỉnh. Đặc biệt, các nhiệm vụ liên quan đến ngôn ngữ, học tập, lập kế hoạch, tập trung và tổ chức bị ảnh hưởng nặng nề, với hiệu suất giảm gần 20% đối với các bài kiểm tra được thực hiện trước và sau khi lên núi.

Và những ảnh hưởng vẫn còn tồn tại khi các nhà leo núi trở lại Kathmandu (thủ đô của Nepal), 11 ngày sau đó.

Các nhà nghiên cứu tin rằng, kết quả có thể giải thích một phần lý do tại sao số người leo núi chết khi đi xuống từ Everest nhiều hơn là lúc đi lên.

Khi được hỏi liệu tác động tương tự có thể xảy ra với trường hợp sau phẫu thuật hay không, giáo sư Stanton Newman - Trưởng khoa Khoa học Y tế tại City, khẳng định: “Hoàn toàn có. Những gì chúng tôi phát hiện là có tồn tại một mối liên hệ rõ ràng giữa mức độ thiếu oxy và chức năng não - điều chưa được xác lập trước đó”.

Ông giải thích, khi chia các đối tượng nghiên cứu ra làm 3 nhóm tùy theo mức độ ảnh hưởng nặng nhẹ thì họ nhận thấy rằng sự tổn thương ở người lớn tuổi là lớn nhất cho thấy việc hồi phục nhận thức sau phẫu thuật ở người cao tuổi có thể kéo dài lâu hơn.

Thiếu oxy tác động đến người lớn tuổi nhiều hơn nên việc hồi phục nhận thức sau phẫu thuật ở họ có thể kéo dài lâu hơn - Ảnh: Heidi de Marco/KHN
Thiếu oxy tác động đến người lớn tuổi nhiều hơn nên việc hồi phục nhận thức sau phẫu thuật ở họ có thể kéo dài lâu hơn - Ảnh: Heidi de Marco/KHN

Ngoài ra, điều đáng chú ý là: "Chúng tôi biết rằng một số người quay lại làm việc sau khi phẫu thuật có vấn đề nhận thức nhưng không rõ nguyên nhân gây ra. Chúng tôi cũng nhận thấy rằng sự suy giảm này xảy ra ngay cả khi người ta được cung cấp thêm oxy và mức oxy của họ trở lại bình thường”.

Giáo sư Newman nói thêm: “Bằng việc dùng những người khỏe mạnh ở Everest Base Camp, nghiên cứu của chúng tôi đã đưa ra cái nhìn sâu sắc về môi trường oxy thấp tác động lên não và cơ thể con người như thế nào. Chúng tôi hi vọng, nghiên cứu này sẽ cho cái nhìn sâu hơn về cách chúng ta phản ứng với suy giảm nhận thức do tình trạng thiếu oxy trong các thiết lập lâm sàng, đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi, để có hướng điều trị và từ đó giảm thiểu cường độ, thời gian tổn thương não (khi phẫu thuật)”.

Ngoài ra, lưu ý rằng, thiếu oxy cũng có thể do các bệnh về phổi như khí phế thũng, viêm phế quản và viêm phổi, khiến những người bệnh cố gắng lắm mới có đủ không khí để tiếp tục cung cấp oxy cho các mô của họ.

(Khí phế thũng: là một bệnh thuộc về đường hô hấp dưới. Bệnh xảy ra do giảm khả năng đàn hồi, thậm chí làm mất khả năng hồi phục thành của các tiểu phế quản và phế nang do viêm nhiễm kéo dài. Bệnh khí phế thũng nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể gây biến chứng nguy hiểm như tâm phế mạn tính, suy hô hấp, tràn khí màng phổi (do vỡ bóng khí) hoặc gây tắc nghẽn động mạch phổi rất nguy hiểm cho tính mạng"

Theo Khám phá