Video gian truân đam mê ‘múa lửa’ với Zippo

“Nếu trước đây người ta tìm đến bật lửa Zippo chỉ do thích, thì giờ đây, nhiều người đã bắt đầu định hướng chơi theo… chủ đề nhiều hơn, chứ không còn loại trào lưu lan man nữa”, Bính, thành viên quản trị diễn đàn Zippof******.com, khẳng định.

Trong những năm cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, việc sở hữu một “con” Zippo sáng loáng trong tay, “châm được lửa ngay cả trong gió bão”, là niềm tự hào của giới trẻ ở Việt Nam, bất kể họ có hút thuốc hay chẳng bao giờ động đến điếu thuốc. Nhiều người mê chơi loại bật lửa độc đáo này thậm chí còn khoa trương so sánh, nếu ngày nay, mẫu điện thoại di động khẳng định “đẳng cấp dân chơi”, thì lúc ấy, giới trẻ thành thị được đánh giá cấp bậc qua cái bật lửa kim loại có nguồn gốc ở cách Việt Nam tận nửa vòng trái đất.

Sau một thời gian dài tạm lắng, gần đây, người ta lại thấy những cuộc “săn lùng” bật lửa Zippo lại sôi động trở lại trên cả các diễn đàn lẫn những chốn cà phê, quán cóc. Dấu hiệu dễ kiểm chứng điều này nhất nằm ở việc, một số nơi bán bao da điện thoại ở Sài Gòn, Hà Nội đã bắt đầu làm thêm cả bao da bật lửa.

Zippo lại "cháy" trở lại? Ảnh minh họa.

Tính riêng ở diễn đàn của Bính, lượng người tham gia trao đổi thông tin tại đây đã lên đến hơn 1.000 người, với đội ngũ quản lý đều còn rất trẻ, chỉ ngoài 20 tuổi. Rất nhiều đề tài chuyên sâu về bật lửa Zippo được trao đổi cho thấy giới đam mê thú vui này đã hoạt động có định hướng hơn, chứ không “vừa chơi vừa mò” như thế hệ trước nữa.

Định hình cách chơi

“Thực sự ngay đến cả bây giờ, những người am hiểu thật sự về cách chơi Zippo vẫn còn ít lắm. Nhưng những chia sẻ của dân có kinh nghiệm trên diễn đàn khiến cho rất nhiều người chơi yên tâm hơn”, Bính nói.

Theo giới sành Zippo, hiện ở Việt Nam, người sưu tầm Zippo đã chú ý nhiều hơn đến các chủ đề khác nhau để săn được món hàng mình cần. Trong đó, các hướng sưu tầm theo chất liệu và phương pháp trang trí là được quan tâm nhiều nhất.

“Zippo có rất nhiều loại nền (hay chất liệu) khác nhau như xi bóng trơn, xi bóng nhám, sơn nứt, đồng thau, mạ, khảm kim loại quý như vàng, bạc. Bật lửa vàng và bạc cũng chia làm nhiều loại, có thể chỉ là mạ, hoặc khối. Về phương pháp tạo ra họa tiết thì có khắc máy, khắc tay, sơn máy, sơn tay, ăn mòn xuôi hoặc ngược (dùng acid để ăn mòn và lấy đi phần hình nền của tác phẩm, chỉ chừa lại các chi tiết chính)”, một người chơi lão luyện giấu tên chia sẻ với Zing.

“Mỗi người chơi có thể bám theo một chủ đề hoặc nhiều chủ đề khác nhau bởi Zippo có đến hàng nghìn chủng loại phân theo chất liệu và họa tiết. Thậm chí các sự kiện khác nhau cũng tạo ra những mẫu Zippo khác nhau. Cần biết rằng trước chiến tranh thế giới thứ 2, hầu hết Zippo đều được làm bằng đồng, nhưng trong chiến tranh, do lượng đồng khan hiếm vì được trưng dụng cho chiến trường, nên Zippo thép ra đời. Ở thời này, Zippo không bóng bảy như ở các giai đoạn khác, chúng thường được bọc một lớp sơn sần sùi bên ngoài. Nhiều người không am hiểu nhìn thấy chắc chỉ muốn ném đi, nhưng với những người đam mê, thì những chiếc bật lửa đó đáng giá cả gia tài”.

Thú chơi nhọc công

Xét về giá, giống như các món đồ chơi khác, số tiền người chơi bỏ ra để sở hữu một chiếc Zippo tỷ lệ với độ khan hiếm của nó. Một chiếc bật lửa thông thường bán ở Hà Nội có giá khoảng 500-700 nghìn đồng. Đồ độc hơn một chút với những họa tiết trang trí lạ có giá khoảng 2 triệu đồng. “Ít người sưu tầm Zippo tiết lộ giá mua được món hàng độc của mình. Ngay cả trong diễn đàn cũng chỉ truyền miệng nhau rằng ở Việt Nam, có một dân chơi tại Sài Gòn đã chi đến 5.000 USD (ngót nghét gần 100 triệu đồng) cho một chiếc Zippo vàng khối”, Bính kể.

Một trong những chiếc Zippo đầu tiên. Ảnh: Zippogallery.

Trên thế giới, kỷ lục giá bán đắt nhất của một chiếc Zippo hiện là 37.000 USD (khoảng 680 triệu đồng). Đây là 1 trong số vỏn vẹn 41 chiếc bật lửa được hãng sản xuất tung ra trong năm 1933, năm hoạt động đầu tiên của công ty này. Điểm đặc biệt nằm ở chỗ, chiếc bật lửa này gần như vẫn còn hoàn toàn nguyên vẹn. Hiện 29 chiếc của lứa bật lửa này đang được sưu tầm ở Mỹ, 10 cái ở Nhật và 2 ở châu Âu.

So với cái giá 2.000 đồng của các loại bật lửa Trung Quốc, thì rõ ràng giá của mỗi chiếc Zippo không hề rẻ. Tuy nhiên, với những người như Bính, chơi Zippo không phải là thú chơi tốn tiền, mà chủ yếu là tốn rất nhiều công sức chăm sóc.

“Đầu tiên, đối với những người sưu tầm như tôi, xác định chơi là xác định có những đêm thức trắng để tham gia đấu giá một món độc mà mình đã thích và liên tục xem giá cả biến động thế nào. Chỉ cần chậm một giây thôi là cũng sẽ phải cắn răng nhìn ‘người yêu’ về tay chủ khác”, Bính kể. “Đã có bật lửa trong tay rồi, thì cứ dăm ba bữa lại lụi cụi vệ sinh, lau chùi buồng đốt, cắt bấc, kiểm tra xăng, đá… để làm sao cho chiếc bật lửa của mình không được xuất hiện lỗi khi sử dụng. Một con Zippo ngon thì bật 1 cái là lên lửa ngay, ngọn lửa cháy xanh vàng đẹp, không bị vàng quá, không bị bập bùng do thiếu xăng hay buồng đốt bẩn, bản lề phải chắc chắn, tiếng đóng mở nắp nghe phải ... giòn tan. Có như thế, tôi mới có thể yên tâm đi xe máy 40 km/h mà vẫn có thể châm lửa”.

“Cả 10 đầu ngón tay bị đứt liên tục, vết bỏng xuất hiện khắp nơi… không làm người mê Zippo chùn bước, thậm chí chỉ mong vết thương mau lành để tập ‘múa’ tiếp”, một tay chơi Zippo nhiều năm ở Sài Gòn chia sẻ.

Khi một thanh niên sở hữu một chiếc bật lửa, nhiều người sẽ cho rằng anh ta là một gã suốt ngày phì phèo điếu thuốc. Nhưng có một sự thật đáng ngạc nhiên là rất nhiều chủ sở hữu của những chiếc Zippo ở Việt Nam lại không bao giờ hút thuốc lá.

Họ có những lý do rất đặc biệt để săn tìm những chiếc bật lửa ưng ý. Với một số, đó là sở thích sưu tầm “đồ chơi độc” (đối với những người này, Zippo quý không bao giờ được đổ xăng để dùng, mà đơn giản chỉ là để ngắm và khoe với bạn bè). Với phần lớn số khác, sở hữu Zippo là để ‘múa’, là để thỏa mãn sở thích biểu diễn những màn ‘ảo thuật’ với bật lửa trước bạn bè. Đây chính là một trong những lý do khiến giới trẻ mê mẩn loại công cụ châm lửa kim loại ra đời từ năm 1933 này.

Khác với các loại bật lửa khác, Zippo có hệ thống nắp được đóng mở nhờ một hệ thống bản lề rất đặc biệt, giúp người dùng dễ dàng mở ra khi sử dụng nhưng cũng rất kín khi gập lại (và tạo ra tiếng kêu rất “sướng tai”). Thêm vào đó, bánh xe của Zippo rất nhạy nếu được lắp đúng cách, chủ nhân của nó không cần phải sử dụng quá nhiều lực ở ngón tay để thắp sáng lõi bấc. Ngọn lửa khi cháy thì dù có quay cuồng ở tốc độ và phương hướng nào đi chăng nữa cũng không thể bị thổi tắt.

Chính những lý do trên khiến trong suốt quá trình tồn tại gần 8 thập kỷ, Zippo tạo ra một loại “văn hóa” của riêng mình là “văn hóa múa lửa”. Gần như không người nào dùng Zippo mà không cố học lấy vài chiêu cơ bản để “múa” mỗi khi có cơ hội.

Ngọn lửa ma thuật nuôi dưỡng thú chơi

“Zippo trick – hay múa lửa với Zippo – là làm sao để người đối diện không biết mình bật lửa lên lúc nào nhờ kỹ thuật khéo léo của bàn tay và tốc độ chuyển động tác”, Trần Đức Anh, một tay chơi Zippo 28 tuổi ở Hà Nội, được biết đến là một trong những đầu mối cung cấp Zippo khá lão làng ở đất Hà thành dưới biệt danh Bop, cho biết. “Điểm mấu chốt của trick là xác định điểm tỳ của bật lửa vào tay, sau đó mới là tốc độ. Những kiểu trick khó nhất thực chất chính là những kiểu trick dễ kết hợp với tốc độ. Bạn mở Zippo theo cách bình thường nhưng thật nhanh, đó cũng là trick. Đó có thể là một kiểu bật bình thường bạn mất 3 bước để hoàn thiện, nhưng người xung quanh chỉ thấy bạn dùng có một bước là đã thấy lửa”.

Một trong những trick của Bop.

[video(3982)]

Cũng giống như trick bài Tây, các kỹ thuật của Zippo trick được chia làm cơ bản và nâng cao. Người tập cần nhuần nhuyễn các “ngón” căn bản trước rồi sau đó mới tự sáng tạo ra những bước nâng cao theo phong cách của riêng mình. “Đó là cũng là lý do mà tôi có thể khẳng định tôi biết hàng trăm kiểu trick khác nhau, nhưng kỳ thực cũng chỉ xuất phát từ vài chục chiêu chính mà thôi”, Đức Anh tiếp.

“Tùy vào cách thao tác với Zippo, có thể chia các kỹ thuật căn bản của ‘múa lửa’ thành những loại chính là bóp, bật, búng, lắc, dập, trượt, bẻ, lăn và quay”, Nguyễn Văn Tình, admin Cộng đồng ZippoVietnam.net, giải thích. “Ví dụ, bóp là kỹ thuật để lòng bàn tay ngửa lên trời, dùng ngón cái giữ đáy Zippo, ngón trỏ và ngón giữa giữ nắp của bật lửa sao cho bản lề hướng vào ngón út rồi bóp để ngón trỏ và ngón giữa trượt từ thân xuống đáy Zippo. Làm thao tác này thật nhanh, lực li tâm sẽ khiến nắp Zippo tự bật mở”.

Trước đây, những người chơi Zippo cũng đã thường tự tìm đến nhau để biểu diễn kỹ thuật và để học hỏi lẫn nhau, nhưng chưa thật sự hệ thống. Bởi vậy, thời gian để thành thục một trick có thể kéo dài đến vài tháng. Những năm gần đây, thời điểm các trang cho phép đăng clip như YouTube, Zing Video… phát triển mạnh, cộng đồng chơi Zippo cũng có điều kiện để phát triển bùng nổ… Không chỉ diễn khi gặp mặt bạn bè, các cao thủ trick đã bắt đầu tự quay kỹ thuật của mình rồi chia sẻ trên mạng. Cách truyền bá đơn giản này đem lại hiệu quả rất tích cực khi phổ biến được rất nhiều các trick, giúp người tập không còn phải mò mẫm nữa.

“Tôi không phải là dân trick, nhưng để nuôi dưỡng thú chơi, tôi cũng có kiêm luôn việc mua bán Zippo, để bán được, tôi cũng tập các trick để diễn trước những người muốn mua. Có không ít người chẳng hề hút thuốc nhưng xem tôi biểu diễn đã ngỏ ý muốn mua Zippo”, ‘Bop’ Đức Anh vui vẻ nói. “Gần đây tôi cũng bắt đầu quay clip của riêng mình để chia sẻ với anh em qua mạng. Giới trẻ thế hệ sau này tập trick nhanh hơn ngày xưa rất nhiều, vì kỹ thuật căn bản đã được những người đi trước hướng dẫn chi tiết. Sự chia sẻ và tính cộng đồng trong thú chơi này rất quan trọng vì từ đó, các kiểu trick mới được hoàn thiện, sáng tạo và phát triển theo chiều rộng”.

Ngoài ‘Bop’, ở Việt Nam, những cái tên ‘múa lửa dẻo’ được khá nhiều dân chơi Zippo biết đến còn có ‘Kts’ Hải, Mạnh ‘TranTien’... đều nổi lên nhờ những clip chia sẻ kỹ năng. Trong đó, Kts Hải, một người chơi Zippo ở Sài Gòn, nổi danh hơn cả vì được coi là thuộc lớp người đầu tiên đưa các clip trick với độ nhuần nhuyễn cao lên mạng để cho mọi người tập.

Thú chơi đánh đổi bằng… máu và da

Thoạt nhìn, nhiều người xem đều thấy chiếc bật lửa nhỏ nhắn khó có thể làm tổn thương đến các tricker, nhưng thực ra để có những màn trình diễn điêu luyện, không ít người chơi đã phải tróc da, bật máu.

“Thời gian tập mỗi trick có khi lên đến hàng tuần hoặc hàng tháng. Việc cố làm sao để nắm bắt được điểm tì, rồi lại tăng độ nhanh của động tác và đột ngột dừng ở một thời điểm dễ khiến người tập gặp tai nạn vì cạnh của nắp Zippo và của buồng đốt rất sắc”, Nguyễn Văn Tình cho biết.

Theo Tình, ở những người đam mê tập ‘múa lửa’, sẹo đứt ở cả 10 ngón tay là chuyện bình thường. Nhẹ thì có thể chỉ sượt qua da, nặng thì có thể ứa máu… khiến người tập phải băng tay cả một thời gian dài trước khi quay lại tiếp tục “múa”.

Chơi với lửa thì ắt sẽ bị bỏng, người chơi Zippo khó tránh những “tai nạn” kiểu này. Bởi hầu hết các trick đều yêu cầu có sự hiện diện của ngọn lửa trong suốt quá trình “múa”. Các vết bỏng không đến từ ngọn lửa, mà hầu hết là đến từ buồng đốt bị làm nóng quá lâu.

“Trên cộng đồng ZippoVietnam của mình, chúng tôi luôn đề cao những lời khuyên các thành viên cẩn thận khi tập trick để không gây nguy hiểm cho mình và những người xung quanh”, Tình khẳng định. “Người tập nên cắt tỉa móng tay thật gọn bởi móng tay dài sẽ gây vướng. Nếu cần có thể thoa thêm kem chống bỏng bởi nhiệt độ của buồng đốt sau những màn tập liên tục sẽ rất cao. Nhiều người thậm chí còn tập liên tục trong nhiều giờ mà không để cho phần thép quanh ngọn lửa kịp nguội đi”.

Clip của Mạnh cũng được chia sẻ để dân múa lửa tham khảo.

[video(3983)]

Không chỉ gây ra những “tai nạn” về mặt “thể xác” như vậy, những rủi ro gặp phải “tai nạn về mặt tinh thần” của những người mê “múa lửa” là rất cao. Nguyên do nằm ở chỗ mỗi chiếc Zippo thường có giá vài trăm, hoặc vài triệu đồng, mà khi tập thì chuyện rơi rớt là không tránh khỏi.

“Dân trick Zippo chúng tôi thường bao giờ cũng phải sở hữu ít nhất là 2 chiếc, một chiếc ưng ý để xài, còn một chiếc ‘cùi bắp’ để tập, lỡ có bị rơi, hỏng cũng đỡ xót. Chứ để rơi, móp méo một món đồ cả triệu đồng thì chịu sao nổi”, Tình cười nói.

Không giống như thú biểu diễn với các quân bài, người chơi trick Zippo ở Việt Nam từ trước đến nay gần như chưa bao giờ có được một sân chơi thực sự để chiêm ngưỡng và học hỏi lẫn nhau. Trong khi dân mê Zippo ở các nước như Nhật Bản và Trung Quốc có những giải biểu diễn riêng để so tài các ở đẳng cấp cao thì ở Việt Nam, quay clip và chia sẻ qua Internet là hình thức “diễn” cao nhất.

“Cuối năm ngoái, người chơi Zippo ở Hà Nội đã gặp nhau ở một quán cà phê và tổ chức cuộc thi tài The Best Tricker đầu tiên và có trao giải cho người thắng cuộc dựa trên các tiêu chí kỹ thuật, sáng tạo và tâm lý. Nhưng đó mới chỉ là sự khởi đầu. Để cộng đồng phát triển, cần có thêm nhiều cuộc thi quy mô hơn”, ‘Bop’ Trần Đức Anh kết luận.

Theo Zing